Interview: Nieuwe mobiliteit met futuroloog Dr. Stefan Carsten
23.07.2020 | Mobility
Dr. Stefan Carsten is futuroloog en stadsgeograaf. In zijn werk combineert hij de onderwerpen toekomst, stad en mobiliteit.
In een bijdrage over mobiliteit na corona voor het "Zukunftsinstitut" had je het over een "grote transformatie van de mobiliteit" die al een tijdlang bezig is. Wat houdt dat voor jou in, en welke rol spelen e-bikes en e-cargo-bikes bij de mobiliteit van morgen naar jouw mening?
Ik spreek altijd over drie paradigma's die gezamenlijk de toekomst van de mobiliteit samenvatten. Ten eerste, Autonomous Individual Mobility, de ontwikkeling van de individuele autocultuur. Ten tweede, Seamless Mobility, het netwerk van vervoersmogelijkheden met het openbaar vervoer als ruggengraat. En ten derde, Active Lifestyles, de actieve, gezonde en stille mobiliteit met als basis fiets- en voetverkeer.
Vooral die laatste heeft als gevolg van corona duidelijk een boost gekregen: Milaan, Parijs, Londen en Brussel zijn steden die sterk op dit paradigma inspelen en nu verkeerswegen in de openbare ruimte inrichten als routes voor fietsers en voetgangers. Daarmee volgen deze steden een ontwikkeling die door de bewoners al uitgestippeld was: steeds meer gebruik maken van de fiets, hoewel de fietspaden niet veilig genoeg waren en er steeds meer verkeersongevallen tussen auto's en fietsers plaatsvonden.
Dit geldt ook voor steden waarvan de topografie eigenlijk niet erg geschikt is om te fietsen. E-motoren relativeren dergelijke factoren. E-bikes en e-cargo-bikes hebben daarmee aangetoond een gemakkelijke, gezonde en actieve mobiliteit in de stad en de regio te kunnen garanderen. Naar mijn mening zal dit zich nog verder ontwikkelen.
Hoe zie je de samenhang tussen mobiliteit, de stedelijke ruimte en kwaliteit van leven? Hoe zou dit zich kunnen ontwikkelen tegen de achtergrond van de moderne technologie en steeds sterker toenemende digitalisering?
In veel steden, die nu in een strijd om aantrekkelijkheid verwikkeld zijn geraakt, is de stedelijke levenskwaliteit tot uitgangspunt gemaakt. De steden zijn steeds actiever geworden, sporen aan tot renovatie om geschikt en aantrekkelijk te zijn voor de academische middenklasse. Andreas Reckwitz (noot: Professor in de Algemene Sociologie en Cultuursociologie aan de Humboldt Universiteit in Berlijn) ziet daarbij de combinatie van de unieke eigenschappen op de omgeving inwerken. De spanningsboog loopt van deze wereld naar de individuele mobiliteit, die gebaseerd is op digitalisering en autonomisering. Het gevaar is dat steden die zich niet aanpassen aan de wereld van de Active Lifestyles en deze toekomst vormgeven door het paradigma van de individuele autonome mobiliteit overspoeld gaan worden. Hier is men te sterk afhankelijk van de routes en krachten van de automobiele factoren. Tegelijkertijd zijn de positieve kanten van de autonomisering, namelijk drastische verlaging van het aantal ongevallen, zeer verleidelijk.
Op dit moment zijn veel metropolen, steden en gemeenschappen onderhevig aan snelle veranderingen. Welke maatregelen zie jij, met het oog op een leefbare stedelijke ruimte, als noodzakelijk? Waar zie je al voorlopers van de stedelijke toekomst?
De coronacrisis heeft voor veel steden als een soort vergrootglas gewerkt, dat heeft aangetoond in welke toekomst we willen leven. Regio's met een slechte luchtkwaliteit werden zwaarder getroffen door Covid-19. De blauwe lucht, veroorzaakt door minder uitstoot van industrie en verkeer, was een synoniem voor een duurzame ontwikkeling waar steeds meer partijen naar streven. Daarbij dient ook de ontwikkeling in de steden te worden gestimuleerd: - minder verkeerswegen, minder parkeerplaatsen en tegelijkertijd een verhoging van de kosten. - uitbreiding van de fietspaden en tegelijkertijd een scheiding van de wegen in de gehele stad, een beter netwerk van vervoersmiddelen, bijvoorbeeld door een geïntegreerd aanbod, de zogeheten "All-Inclusive Mobility", om ook de voorsteden en de landelijke gebieden te voorzien van nieuwe alternatieven. Mobility Hubs bundelen het aanbod in de omgeving - en niet alleen in het centrum, maar ook aan de rand van de stad. En natuurlijk de invoering van een dekkend netwerk van elektromobiliteit voor alle vervoersmiddelen: auto's, fietsen, bussen en vrachtwagens, om in ieder geval lokaal emissievrij te kunnen leven.
Voor welke uitdagingen staat de politiek naar jouw mening als het gaat om mobiliteit?
Welke toekomst willen we? In welke stad, in welke regio willen we wonen? In een land waar automobiliteit dominant is, is het moeilijk om anders te gaan denken. Er zijn in Duitsland eigenlijk geen goede voorbeelden voor de toekomst van de mobiliteit. Maar er zijn veel voorbeelden voor de toekomst van de automobiliteit. We zullen dat pad moeten verlaten om mobiliteit voor iedereen mogelijk te maken. Dit vereist een gelijkstelling van de infrastructuren en openbare investeringen. De besluiten die in het economisch stimuleringspakket zijn opgenomen, zijn in dit opzicht positief.
Daarnaast moet multimodaliteit worden aangemoedigd. Fietsen vervoeren met het openbaar vervoer is nog steeds lastig. Er moeten nieuwe oplossingen worden bedacht om ze mee te kunnen nemen, niet alleen voor metro's, trams en bussen, maar ook voor auto's. Want door de combinatie van vervoersmiddelen keren we ons af van een puur op auto's gerichte politiek.
Waarom is een nieuwe mobiliteit in het belang van de economie, en hoe kan die hier bijdragen aan een gezonde ontwikkeling?
De burgemeester van Milaan zei in het kader van de nieuwe oriëntering voor de stad Milaan: "We hebben er jarenlang aan gewerkt om het gebruik van auto's te verminderen. Als iedereen autorijdt is er geen plek voor mensen, geen plek om te bewegen, geen plek voor commerciële activiteiten behalve voor winkels. Natuurlijk willen we de economie weer op gang brengen, maar dan op een andere manier dan voorheen." Een gezonde stad ontlast de zorgverzekeraars - een stad die de voorkeur geeft aan de fiets versterkt de detailhandel en het stedelijke leven, en is aantrekkelijk voor bedrijven. Op haar beurt dient de economie ook nieuwe wegen in te slaan. Zijn er auto's nodig om medewerkers te motiveren, of kan dat ook met fietsen of mobiliteitspakketten? Maar ze moet op zijn minst investeren in schone mobiliteit, dus elektromobiliteit.
Hoe beweeg jij je in (het netwerk van) de stedelijke ruimte?
Ik woon in het centrum van Berlijn, in Berlin-Mitte. Uit een telling bleek dat men hier de beschikking heeft over 30 verschillende mobiliteitsopties. Meer dan waar dan ook. Dat is pure mobiliteit - en zo verplaats ik me. Ik fiets, loop, gebruik de metro en de tram, rijd met carsharing of mijn eigen auto. Afhankelijk van de situatie, de context en het doel. Zo wordt mobiliteit een spel en is het puur plezier.